Quantum Era : नव्या युद्ध युगात भारताची दमदार एंट्री ! ना जॅम करता येणार, ना हॅक - शत्रूच्या रडारबाहेरची गेम चेंजर प्रणाली

 

दिल्ली : ( Quantum Era ) शत्रूला नामोहरम करण्यासाठी आता पारंपरिक पद्धती पुरेशा राहिलेल्या नसून आधुनिक युद्धांची दिशा आणि तंत्र कशी बदलली आहेत हे स्पष्ट आहे. अत्याधुनिक आणि अदृश्य तंत्रज्ञानाशिवाय आता कुठलाही पर्यायच उरलेला नाही. भविष्यातील युद्धे ही खऱ्या अर्थाने शत्रूच्या सक्षम प्रणालीच्या पकडमध्ये न येता भेदक मारा करण्याची क्षमता असलेल्यांचीच आहेत, हे सांगण्याची आता आवश्यकता नाही.

 

भारतीय संरक्षण संसोधन संस्था (डीआरडीओ) आणि दिल्लीतील आयआयटी अर्थात भारतीय तंत्रज्ञान संस्थेच्या सेंटर ऑफ एक्सलन्सच्या संशोधकांनी एका संयुक्त प्रयोगात हे यश मिळवले आहे. भारताने अभेद्य संवाद माध्यम विकसित करून नव्या युगात प्रवेश केला आहे. हे नवे तंत्रज्ञान एवढे अभेद्य ( Quantum Era ) आहे की, ते शत्रूला जॅम करता येणार नाही, हॅक करता येणार नाही, हेरगिरी तर नाहीच नाही.

 

या माध्यमातून भारताने एक नवीन क्वांटम युग सुरू केले आहे, ज्यामध्ये सुरक्षित संवादाचे असे तंत्रज्ञान विकसित केले. जे भविष्यातील युद्धांमध्ये गेम-चेंजर ठरेल. ज्यामध्ये क्वांटम एन्टँगलमेंट वापरून 1 किलोमीटरपेक्षा जास्त अंतरावर फ्री-स्पेस क्वांटम सुरक्षित संप्रेषण स्थापित केले गेले. हा प्रयोग आयआयटी दिल्लीच्या कॅम्पसमध्ये फ्री-स्पेस ऑप्टिकल लिंकद्वारे करण्यात आला. संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंह यांनी या ऐतिहासिक कामगिरीबद्दल डीआरडीओ आणि आयआयटी दिल्लीचे अभिनंदन केले आहे. या प्रयोगात 240 बिट्स प्रति सेकंदाचा सुरक्षित की दर साध्य करण्यात आला, ज्यामध्ये क्वांटम बिट त्रुटी दर 7% पेक्षा कमी होता. हे क्वांटम एन्टँगलमेंट-आधारित तंत्रज्ञान लांब-अंतराच्या क्वांटम की वितरण (क्यूकेडी), क्वांटम नेटवर्क आणि भविष्यातील क्वांटम इंटरनेटसाठी ( Quantum Era ) मार्ग मोकळा करते.

 

क्वांटम कम्युनिकेशन मूलभूतपणे अटूट एन्क्रिप्शन प्रदान करते, ज्यामुळे ते संरक्षण, वित्त आणि दूरसंचार यासारख्या धोरणात्मक क्षेत्रांमध्ये डेटा सुरक्षित करण्यासाठी तसेच राष्ट्रीय सुरक्षेशी संबंधित संप्रेषणांचे संरक्षण करण्यासाठी अनुप्रयोगांसह दुहेरी-वापर तंत्रज्ञान बनते. हे तंत्रज्ञान सायबर सुरक्षा अधिक मजबूत करेल आणि भारताच्या राष्ट्रीय विकासात योगदान देईल. क्वांटम एन्टँगलमेंट-आधारित क्यूकेडी पारंपरिक पद्धती पेक्षा अधिक सुरक्षित आहे. जर एखादा हॅकर किंवा गुप्तहेर हा संप्रेषण चोरण्याचा प्रयत्न करतो, तर क्वांटम स्थिती बदलते, जी अधिकृत वापरकर्त्याला त्वरित ( Quantum Era ) कळवते.

 

हे तंत्रज्ञान पूर्णपणे अटळ एन्क्रिप्शन प्रदान करते, जे संरक्षण, वित्त आणि दूरसंचार यासारख्या क्षेत्रात वापरले जाऊ शकते. या व्यतिरिक्त, फ्री-स्पेस क्यूकेडीला ऑप्टिकल फायबर घालण्याची आवश्यकता नाही, जे महाग आणि कठीण आहे, विशेषतः डोंगराळ भागात किंवा दाट लोकवस्ती असलेल्या शहरांमध्ये. 2022 मध्ये, डीआरडीओ आणि प्राध्यापक भास्कर कंसारी यांच्या टीमने विंध्याचल आणि प्रयागराज दरम्यान व्यावसायिक दर्जाच्या ऑप्टिकल फायबरचा वापर करून भारतातील पहिला आंतर-शहरी क्वांटम कम्युनिकेशन लिंक स्थापित केला. 2024 मध्ये, या टीमने 100 किमी लांबीच्या टेलिकॉम-ग्रेड ऑप्टिकल फायबर द्वारे क्वांटम की वितरणात यश मिळवले.

 

डीआरडीओने आयआयटी, आयआयएससी आणि विद्यापीठे यासारख्या देशातील प्रमुख संस्थांमध्ये 15 उत्कृष्टता केंद्रे (डीआयए-सीओई) स्थापन केली आहेत. या केंद्रांचे उद्दिष्ट संरक्षण क्षेत्रासाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञान विकसित ( Quantum Era ) करणे आहे.