Devshayani Ekadashi : श्रीविष्णू झोपले... देवशयनी एकादशीपासून बदलतो सृष्टीचा शासक ?

 

उत्तर भारतात ( Devshayani Ekadashi ) श्रावण मास सुरू झाला आहे. महाराष्ट्रा लगतच्या राज्यांमध्ये आषाढ अमावास्येनंतर श्रावण मासाची सुरुवात झाली आहे तर उत्तर भारतातील पंचांग पद्धतीप्रमाणे पौर्णिमेनंतर महिना सुरू करण्याची प्राचीन परंपरा आहे. पृथ्वीने नवीन गालीचा ओढण्याचा काळ म्हणजे श्रावण. नाविन्याची चाहूल म्हणजे श्रावण. श्रावणात आपल्या संस्कृती, परंपरा, सण-उत्सव यांची अगदी रेलचेल असते. वातावरणात थंडावा आलेला असतो. जिथे पाहावे, तिथे धरणी माता नवचैतन्याने न्हाऊन निघत असते.

 

श्रावणातील ( Devshayani Ekadashi ) प्रत्येक दिवसाला वेगळेवेगळे महत्त्व आहे. सप्ताहातील सातही दिवस वेगवेगळी व्रते आचरली जातात. श्रावणातील व्रते म्हणजे केवळ वैयक्तिक मोक्ष साधनेचे मार्ग नाहीत. अतिशय तरलपणे काहीतरी शिकवण देणारी किंवा एकमेकांतील नाते संबंध जपणारी, ती वृद्धिंगत करणारी एक भावनिक पण विशिष्ट नियमात जगणारी अमृत महिरप आहे. आषाढ अमावास्येनंतर श्रावणास सुरुवात होते. श्रावण महिना पूर्वी ‘नभस्’ या नावाने ओळखला जात असे. या महिन्यात रात्रीच्या प्रारंभी पूर्वेला श्रवण नक्षत्र उगवते आणि रात्रभर आकाशात राहून पहाटे पश्चिमेस मावळते. तसेच श्रावण पौर्णिमेला चंद्र श्रवण नक्षत्रापाशी असतो. म्हणून या महिन्याला ‘श्रावण’ असे नाव मिळाले आहे. यंदा शुक्रवार, 25 जुलैपासून महाराष्ट्रात श्रावण महिना सुरू होत असून, शनिवार 23 ऑगस्टपर्यंत श्रावण महिना असेल.

 

देवशयनानंतर बदलते सृष्टीची धुरा देवशयनी एकादशीला ( Devshayani Ekadashi ) श्रीविष्णू योगनिद्रेत गेल्यानंतर सृष्टीचा सगळा भार भगवान शिवशंकरांच्या खांदयावर असतो. सुष्टीचा कारभार, पालनाची जबाबदारी महादेव शिवशंकर यांच्यावर असते, असे मानले जाते. त्यामुळे या काळात महादेवांची उपासना, नामस्मरण करण्यावर विशेष महत्व दिले जाते, अशी मान्यता आहे. श्रावणी सोमवारी महादेव शिवशंकरावर जलाभिषेक, दुग्धाभिषेक, रुद्राभिषेक मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. श्रावण हा महादेवांचे पूजन, नामस्मरण, उपासना करण्यासाठी सर्वोत्तम मानला गेला आहे. श्रावणातील ( Devshayani Ekadashi ) प्रत्येक सोमवारला विशेष महत्त्व प्राप्त आहे.

 

 

पहिला श्रावणी सोमवार : 28 जुलै - शिवामूठ : तांदूळ

दुसरा श्रावणी सोमवार : 04 ऑगस्ट - शिवामूठ : तीळ

तिसरा श्रावणी सोमवार : 11 ऑगस्ट - शिवामूठ : मूग

चौथा श्रावणी सोमवार : 18 ऑगस्ट - शिवामूठ : जव